vrijdag

12 juni 1962

Als je in een gemeentewoning eerste klasse woont, vraag mij niet wat dat inhoudt, heb je geluk want de huur daarvan wordt per 1 septem-ber maar met 10 % verhoogd.
Woon je in een gemeentewoning tweede of derde klasse dan wordt wonen 11 % en in de vierde of vijfde klasse zelfs 12 % duurder.
Mensen met weinig inkomen (tot f 13.000,-) worden gecompenseerd met 1,5% loonsverhoging. De linkse partijen - PvdA, PSP en CPN - en drie KVP-kamerleden hebben tegen de huurverhoging gestemd.

donderdag

2 juni 1962

In Groningen is het derde crematorium van het land officieel geopend. Het is gebouwd door de twee erkende crematieverenigin-gen: de Vereniging voor Facultatieve Crematie en de Vereniging voor Crematie A.V.V.L. Voor dit soort ondernemingen hebben zij in 1958 samen de Crematoriumvereniging Nederland opgericht.
In zijn openingstoespraak sprak de voorzitter daarvan de hoop uit dat men in de toekomst niet meer schriftelijk hoeft vast te leggen dat men gecremeerd wenst te worden. Ook de nabestaanden zouden dat gewoon moeten kunnen regelen, net als bij begraven het geval is.
Verder maakte de spreker bezwaar tegen de huidige praktijk waarbij iedereen meebetaalt aan het onderhoud van begraafplaatsen, en ge-meentebesturen tegelijkertijd verboden wordt crematoria ook maar enigszins tegemoet te komen.
Gelukkig heeft de gemeente Groningen zich daar niets van aan ge-trokken, want burgemeester Tuin liet in zijn toespraak weten dat hij de plannen voor de bouw van een crematorium uit oogpunt van rechtvaardigheid volgaarne gesteund had. Er is dus blijkbaar ruimte voor zelfstandig gemeentelijk beleid. Of betekent dat 'gesteund had', dat hij dat graag had willen doen had het gemogen?

woensdag

1 juni 1962

Er zijn weer gemeenteraadsverkiezingen geweest en de PSP heeft het hier in Winschoten goed gedaan. Als Naamloze Groep veroverde zij een zetel.
Wie denkt dat verschuivingen in de samenstelling van de raad recht-streeks samenhangen met overlopende kiezers, komt hier bedrogen uit. De VVD verloor namelijk een zetel. Die zal toch wel niet naar de PSP zijn gegaan!
Er verandert natuurlijk niets in Winschoten.
Iets geheel anders. Eichmann is vannacht opgehangen. Zijn verzoe-ken om een hoger beroep en om gratie zijn beide afgewezen. Zijn laatste woorden: "Lang leven Duitsland, lang leve Argentinië, lang leve Oostenrijk. Dit zijn de drie landen waarmee ik het meest verbon-den en geweest en die ik nimmer zal vergeten. Groet mijn echtgenote, gezin en vrienden."

dinsdag

30 mei 1962

Het is mij niet geheel duidelijk of het uit solidariteit of uit nuttig-heidsdenken voortkomt, maar in elk geval is hier gisteren voor gees-telijk en lichamelijk gehandicapten een centrale werkplaats geopend. Daarvoor was het werk verdeeld over 4 gebouwen.
Het paradepaardje van de werkgemeenschap is de boekbinderij. Ver-der zijn er afdelingen voor een metaalbewerking, montage en kartonnage. Voor het geval dat je je mocht afvragen wat kartonnage is: het vouwen van kartonnen dozen.
Oud-burgemeester Romijn sprak de volgende woorden: "Wij moeten dit werk in de eerste plaats zien tegen de achtergrond van de tewerk-gestelden, die in dit maatschappelijk leven hun spel niet zo mee kunnen spelen, als wel gewenst zou zijn. De werkgemeenschap 'Oost-Groningen', die thans over dit fraaie nieuwe gebouw beschikt, draagt er echter toe bij, dat deze gehandicapte mensen gelukkig kunnen worden, doordat ze de baten en het zoet van de arbeid kunnen leren kennen - en dus ook het zoet der rust.'
Wat zouden ze daar nou verdienen?

maandag

29 mei 1962

De aardappels willen maar niet goedkoper worden dit jaar. Zelfs een exportbeperking en een prijsstop hebben daar niets aan kunnen veranderen. Daarom heeft de regering besloten tot een prijsmaat-regel: er komt een maximum kiloprijs van 40 cent vanaf 30 mei en vanaf 6 juni een prijs van 35 cent per kilo. De kleinhandelaren mag niet meer berekend worden dan respectievelijk 35 en 30 cent per kilo. Ze maken dus 5 cent winst: in het eerste geval een zesde, in het tweede geval een zevende deel. Merkwaardig.
De aardappelhandel ziet niets in de prijsmaatregel: de maximumprijs ligt onder de wereldmarktprijs en daarom zullen er geen aardappels geïmporteerd kunnen worden. Het aanbod blijft daardoor te klein. Let wel: we hebben het hier over oude aardappels, dus de oogst van vorig jaar.
Wij eten wel af en toe macaroni, iets nieuws uit Italië. 't Is een keer wat anders.

zondag

3 mei 1962

We hebben een nieuwe burgemeester. Drs. A. de Boer, bedrijfseco-noom en tot nu burgemeester van Leeuweradeel (gezeteld in Stiens). Hij heeft drie kinderen en is lid van VVD. Wel passend voor een rooie gemeente.

zaterdag

12 april 1962

Ik wist niet eens dat Hotel Smid verkocht zou worden, maar het is gebeurd. Er schijnt zelfs een tijdje de mogelijkheid hebben bestaan dat er iets geheel anders in het pand zou komen. Het blijft gelukkig een hotel, met restaurant en zaaltjes voor feesten, partijen en uit-voeringen. Dat is maar goed, want anders zou iedereen naar Domme-ring moeten. Wel vol en, denk ik, duur.

vrijdag

24 maart 1962

De krant wordt alweer duurder: f 7,85 per kwartaal. Hij wordt daar-voor wel elke dag aan huis bezorgd, maar het blijft veel geld.

donderdag

28 februari 1962

Soms is het leven net een sprookje. Lees wat er in de krant stond:

Sprookjeshuwelijk in Athene.

Bij haar huwelijk met don Juan Carlos van Spanje op 14 maart in Athene, zal prinses Sophie van Griekenland zijn omringd door acht bruidsmeisjes. Het zijn: prinses Irene van Griekenland, Prinses Irene van Nederland, prinses Benedikte en prinses Annemarie van Dene-marken, prinses Alexandra van Kent, prinses Anne van Frankrijk. Tatiana Rontzbill, dochter van prinses Eugenie van Griekenland en de infanta Maria del Pilar van Bourbon, zuster van don Juan Carlos.


Allemaal waterverf.

woensdag

31 januari 1962

Het zelfstandig Winschoter gymnasium gaat dicht. Deze trots van de stad zat natuurlijk wel in hetzelfde gebouw als de H.B.S., maar had toch een aparte status en ik geloof zelfs een apart ingangetje. De opleiding op zich gaat niet verloren, alleen moet men Latijn nu in vijf jaar leren. Er komt namelijk een gemeenschappelijk onderbouwjaar voor Gymnasium, H.B.S. en M.M.S.
Het schijnt vooral de oprichting van de M.M.S. (de Middelbare Meisjes School) te zijn die het gymnasium de doodklap gaf. Daardoor liep het aantal leerlingen namelijk te veel terug. De directeur van de nieuwe scholencombinatie noemde de M.M.S. op een voorlichtings-bijeenkomst een soort 'society-opleiding': prachtig voor meisjes die de rechten die ze via gymnasium of H.B.S. vaak ten koste van erg veel energie verwerven, toch veelal niet ten volle kunnen benutten, ook al omdat ze nu eenmaal gaan trouwen. Waarom zouden die meisjes dan toch nog naar school gaan?

dinsdag

15 januari 1962

De spanning tussen economie en democratie is het beste voelbaar in de ontwikkeling van de EEG. De eerste stappen op weg naar zo'n Europese eenheid zijn eigenlijk nooit onderwerp van publieke dis-cussie geweest, laat staan van verkiezingen. De EEG kwam en komt over ons heen als het weer.
Naar het schijnt gaat de Europese eenwording nu zijn tweede fase in. De beloften zijn grotere welvaart en grotere stabiliteit.
(Wat men verstaat onder grotere welvaart blijkt uit de plannen om aan de groei van het autoverkeer tegemoet te komen: om in 1975 aan de dan verwachte 1,9 miljoen personenauto's ruimte te bieden wil men 1200 km rijkswegen aanleggen en binnensteden uitbreken om deze toegankelijk te maken en om parkeerplaatsen te scheppen. Zo staat het in een rapport van een commissie van Nijverheid en Han-del.)
Op de lange duur streeft de EEG naar één Europese wetgeving op sociaal, fiscaal en technologisch gebied. Men wil de grenzen open stel-len, niet alleen voor personen, maar ook voor goederen en kapitaal. Dit zal in veel gevallen het einde betekenen van protectionisme binnen Europa, het beschermen van de eigen binnenlandse markt.
Nú wordt een eerste stap gezet op het gebied van de landbouw. Er komt een gemeenschappelijk landbouwbeleid met de volgende doel-stellingen:
1. het instellen van een fonds om achtergebleven gebieden in de EEG te ondersteunen.
2. het beschermen en stabiliseren van prijzen in de EEG.
3. het financieren van surplusvoorraden in de landbouw binnen de EEG
Alle quota, douanetarieven en belastingen zullen worden afgeschaft en vervangen door twee soorten heffingen: één voor binnen de EEG en een buitentarief. Het binnentarief zal voortdurende verlaagd wor-den en uiteindelijk afgeschaft. Het klinkt mooi, maar er zitten vast veel haken en ogen aan.

maandag

9 januari 1962

Er zijn gisteren bij Woerden twee personentreinen in volle vaart tegen elkaar gereden. Er zijn honderd doden en vijfenzeventig gewonden.

zondag

31 oktober 1961

De Russen hebben alweer een bovengrondse kernproef genomen. Deze bom was twee tot vier keer zo zwaar als die van vorige week. De kracht ervan was zo groot dat de effecten tot in Brussel te meten waren.
Kennedy heeft in reactie gezegd dat de kernwapens van de V.S. nog altijd superieur zijn en dat zijn land bovendien bereid is op elk mo-ment een verdrag tot verbod van kernproeven te ondertekenen.
Deze Russische bom, 2500 keer zo sterk als die op Hiroshima, kan heel Nederland in een keer wegvagen. Weg tachtigjarige oorlog, prachtig ouderdomspensioen en weg Zuiderzeewerken. Ik bedoel maar.

zaterdag

25 oktober 1961

In een poging om hun frustraties inzake West-Berlijn om te zetten in iets negatiefs hebben de Russen weer een bovengrondse kernproef genomen. Men schat dat het om een bom van 30 megaton ging. Een dergelijk monstrum is 1500 keer zo krachtig als die van Hiroshima.
De bom is tot ontploffing gebracht boven Nova-Zembla en men verwacht dat de radio-activiteit in elk geval Scandinavië zal besmetten, maar ook nog wel verder kan komen.
De Engelse filosoof Bertrand Russell - onlangs in Engeland tot enkele weken gevangenisstraf veroordeeld wegens zijn niet nalatende acties tegen de atoombom in het algemeen - heeft in Londen een brief met een protest tegen de ontploffing afgegeven bij de Russische ambas-sade. Tot een gesprek is het niet gekomen omdat, zo zei hij, de Russen vervielen in hun vroegere geklets en propaganda.

vrijdag

19 oktober 1961

Eindelijk wordt het marktplein op de schop genomen. Er zal geen Winschoter bezwaar maken tegen de plannen. De kinderkopjes die daar al eeuwen en eeuwen liggen zijn echt niet geschikt om er met de fiets over heen te rijden. Eindelijk komt er normale bestrating, en een trottoir. Langs de kerk komt een strook voor planten zodat het nog een beetje groen blijft op het plein.
Er zijn al talloze plannen gemaakt, maar Gedeputeerde Staten van Groningen hebben steeds uitvoering van die plannen tegen gehou-den. Ook nu was er weer geen optimisme over de houding van de provincie, maar als kerngemeente beschikt Winschoten thans over een potje voor infra-structuur waaruit de reconstructie deels betaald zal kunnen worden. Bovendien hebben particulieren zevenduizend gulden ter beschikking gesteld om een deel van de kosten te dekken. Dat alles maakt de verbouwing voor de provincie een stuk goed-koper. Op basis van deze redenatie hoopt men dat zij daarom toch akkoord zal gaan.

donderdag

15 september 1961

Ook de jeugd wordt mondiger. Natuurlijk was ze altijd al rebels, maar de energie die daarvoor nodig is werd er vroeger in de fabriek wel uitgewerkt. En dat geldt niet alleen voor de jeugd, maar voor alle onderdrukten. Bezinning is pas mogelijk als men de tijd en de puf heeft om na te denken over de dingen die zo vanzelfsprekend lijken. Over het leven van alledag.
De jongeren hebben geen zin meer in de oude voorgekookte model-letjes van werk en gezin. Ze willen wat van het leven genieten voor het te laat is. In hun commentaren op de werkelijkheid blijkt altijd weer dat de atoombom hun een visie op het bestaan geeft die verhin-dert dat ze zich zorgen maken over de toekomst: ze willen nu van het leven genieten.
Dat mag natuurlijk niet.
In Winschoten probeert men de nozems in goede banen te leiden door hen te lijmen. De Gereformeerde Jeugdzorg heeft het rabbinaat-huis van de oude synagoge aan de Bosstraat omgebouwd tot een op-vangpand voor de jeugd. De Winschoter Courant noemt Ons Honk, zoals de voorziening heet, een "verrijking voor Winschoten". Dat is nog maar even afwachten.
De praatjes bij de opening van Ons Honk waren als vanouds stich-telijk, de cadeaus kneuterig. Voorbeelden? Dominee Verburg opende de bijeenkomst met de lezing van Markus 12:28 v.v. en gebed, Romijn sprak uit dat het werk van de stichting geschiedt tegen een achtergrond van verdieping, beïnvloeding en vorming, dominee Van Krimpen was blij dat de overheid dit soort projecten financierde, maar de uitvoering ervan aan levensbeschouwelijke organen over-liet. De cadeaus: een sjoelbak van Pro Juventute, de Stichting Gere-formeerde Sociale Zorg in Groningen kwam met een tafeltennisspel, de Centrale Evangelische Commissie offreerde een Bijbel, de aanne-mers die de verbouwing hadden verzorgd, zorgden voor een klok. Zodat iedereen toch wel op tijd naar huis gaat.
Het enig echt nuttige cadeau waren de twee enveloppen met inhoud van de Classis Winschoten en van de Zustervereniging Het Schienvat uit Finsterwolde.
Een voorspellend woord tenslotte kwam van dominee Reeskamp. Hij wist uit ervaring dat het begin van Ons Honk moeizaam zou kunnen zijn: veel zorgen, weinig jeugd. Het zou mij niet verbazen dat veel jeugd ook veel zorgen kan betekenen. De tijd dat jongens en meisjes zich alle kanten lieten opsturen is voorbij. Ze zijn heus niet meer geïnteresseerd in verdieping en hebben weinig behoefte om zich te laten vormen. Ze hebben een eigen mening en dat zal de Stichting Gereformeerde Jeugdzorg nog wel merken. We gaan nieuwe tijden tegemoet.

woensdag

13 september 1961

De totowet. Eindelijk is deze door de Eerste Kamer geweest. Het resultaat: de hoofdprijs wordt maximaal f 50.000,- schoon in contan-ten. Men wil tot 1964 experimenteren met deze regeling en dan de zaak opnieuw bekijken.
Het meest opmerkelijke is eigenlijk de veranderende houding van de staat ten opzicht van de burger. Tot nu toe wilde men de burger be-schermen tegen de verlokkingen van het gokken. Deze wet maakt duidelijk dat men de burger meer en meer als een zelfstandig den-kend en handelend individu gaat zien. Als een wezen dat verantwoor-delijk is voor zijn eigen handelingen.
Deze omslag is het meest duidelijk bij de partijen die daar tot nog toe het minste van moesten hebben: de CHU en de ARP.
De eerste partij verklaarde niet alleen dat ze het onderste uit de kan had gehaald wat betreft de beperkingen van de vrijheid van het individu, maar ook dat ze wenst aan te sluiten bij de verlangens ten aanzien van de voetbaltoto die bij een groot deel van de Nederlandse bevolking leven.
De ARP stemde verdeeld, maar de voorstemmers waren van mening dat de verantwoordelijkheden van individu gescheiden dienden te worden van de verantwoordelijkheden van de staat. Een enigszins merkwaardige formulering, maar ik interpreteer dat als uitdrukking van de verwarring die in deze kringen heerst over de toegenomen mondigheid van de mensen.

dinsdag

2 september 1961

Als alles zo snel ging als de oprichting van de muziekschool, dan zou het misschien nog een stuk beter gaan in dit land. Al dit schooljaar wil men beginnen met lessen voor kinderen op de lagere scholen in alle deelnemende gemeenten: Beerta, Finsterwolde, Midwolda, Nieu-weschans, Nieuwolda, Oude Pekela, Scheemda, Wedde en Winscho-ten. Dat het daarbij om een flinke hoeveelheid scholen gaat zal dui-delijk zijn.
Het grootste probleem van de Stichting Algemene Muziekschool Oost-Groningen is dan ook het tekort aan bevoegde leerkrachten. Om dat probleem op te lossen heeft dhr. B. Verlaan van de kweekschool afgelopen jaar voor leerlingen van zijn school extra muzieklessen ge-geven en ze aldus opgeleid voor het behalen van het Gehrels-diplo-ma. (Gehrels heeft een methode ontwikkeld om mensen op effectieve wijze de basisbeginselen van de muziek te leren.) Daardoor zijn er aan begin van het nieuwe schooljaar acht bevoegde leerkrachten beschik-baar voor het geven van algemene muzikale vorming.
Deze lessen worden na afloop van de gewone schooluren worden ge-geven op een aantal lagere scholen. In Winschoten zijn dat openbare scholen aan de Dwingeloweg en het Omsnijdingskanaal en de Marana-tha-school. De belangstelling voor de cursussen is groot en gezien de kosten (een kwartje per les) is dat niet verbazingwekkend. Over ver-volgcursussen heb ik niets gehoord, maar ik denk dat samenwerking tussen muziekschool en muziekverenigingen voor het muziekleven in Winschoten bijzonder gunstig zal zijn.

maandag

26 juli 1961

Gisteren is er eindelijk officieel een einde gekomen aan de reconstruc-tie van de Grintweg en het Kolkje. De Grintweg heet nu Nassaustraat, het Omsnijdingskanaal en het Kolkje zijn gedempt (althans tot aan de Molenweg aan de ene kant, en de steenfabriek aan de andere kant). Op de plaats van het doorgaande water ligt nu een rotonde met een fontein en verderop een dubbele weg met in het midden gras en par-keerplaatsen.
Burgemeester Romijn - gaat die man nooit met pensioen? - opende de fontein gisteravond. Net als de fontein waren ook de molens verlicht en het geheel zag er feeëriek uit. Om de feestelijkheid te vergroten waren er verschillende activiteiten georganiseerd. De meest curieuze daarvan was de Martinez-rookwedstrijd. Het ging er daarbij om een sigaar zo te roken dat er zo weinig mogelijk sigaar en zo veel mogelijk as overbleef. Let wel: de as moet aan de sigaar blijven zitten. Acht mensen deden mee aan de wedstrijd en de meesten waren jeugdig. Winnaars werden Kees Steijnis, Jan Geerdes en Marinus Meijer. Zo wonnen waardebonnen van respectievelijk 3, 2 en 1 gulden. Boven-dien mogen ze vrijdag meedoen aan de finale. De feestelijkheden gaan namelijk nog een paar dagen door.

zondag

20 juli 1961

Je houdt het niet voor mogelijk, maar eindelijk is er een definitief besluit gevallen over de vermakelijkheidsbelasting voor de Winscho-ter bioscopen: de gemeente heeft toestemming gekregen deze te verlagen. "Blij dat we hebben volgehouden" was het commentaar van verschillende raadsleden.
Verder werd in de gemeenteraad gesproken over de oprichting van een stichting Algemene Muziekschool Oost-Groningen. Men verleen-de daaraan zijn goedkeuring.
Een affaire die ook al jaren speelt is de aanleg van een rioolwater-zuivering aan de Hoorntjesweg (bij het Winschoterdiep). B&W heb-ben toestemming gevraagd daarover onderhands te mogen onder-handelen met een door de gemeente te selecteren aantal plaatselijke aannemers. Ook daarmee ging de raad akkoord: men was blij dat er eindelijk iets ging gebeuren aan de kwaliteit van het water, omdat ook de sloten al vervuild begonnen te raken.
Verder is er geld beschikbaar gesteld aan de brandweer voor de aan-schaf van een ladderwagen en wordt er een straataanlegbelasting in-gevoerd. Wat dat precies is is mij niet duidelijk geworden, maar hopelijk heb ik er nooit iets mee te maken.
Iets geheel anders is het bericht dat er in Winschoten een tehuis komt voor chronisch zieken. Het komt op de plaats van het oude werkhuis (waar ze vroeger de arme oudjes in stopten, mannen en vrouwen gescheiden): aan de Achtermolenhornderstraat. Het nieuwe gebouw wordt groot genoeg voor ruim honderd patiënten.
Dat moet voldoende zijn voor Winschoten en omgeving omdat men schat dat er één bed nodig is per vijfhonderd inwoners. Er komen 50 mensen te werken, waarvan 37 intern kunnen wonen op een nieuw te bouwen zusterflat. De verpleegkosten worden geschat op f 14, - per dag per persoon.

zaterdag

19 juni 1961

Het zou me niet verbazen als de Fransen het hadden ingevoerd: het Arbeidsbureau. Een poging tot bemiddeling tussen mensen die werk zoeken en mensen die werk aan te bieden hebben.
Ik ben blij dat ik nooit iets te maken heb met deze organisatie, want het lijkt me nogal een bedillerig zootje. Zij bepalen welk werk jij hebt te doen.
Maar als je via hun werk krijgt, is het vast werk. En daar ligt nu net een gat in de markt want niet al het werk is vast werk. Behalve sei-zoensarbeid, in de landbouw wel bekend, heb je natuurlijk ook nog invalwerk voor mensen die meer of minder langdurig ziek zijn, tijde-lijk werk (in de bouwvak bijvoorbeeld) en er zal nog wel meer zijn waar ik geen zicht op heb.
Men lost deze kortdurende spanningen op de arbeidsmarkt tegen-woordig op door arbeiders uit te lenen: iemand werkt bij een bedrijf dat het tijdelijk minder druk heeft en wordt door zijn baas uitgeleend aan een bedrijf waar het extra druk is. Die praktijk wordt binnenkort aan banden gelegd.
Het bleek dat een en ander gepaard ging met overtreding van allerlei soorten wetgeving: er wordt zwart betaald, veiligheidseisen worden minder in het oog gehouden, vervoersvoorschriften worden ontdo-ken. Alleen bedrijven met een vergunning van de arbeidsinspectie of het arbeidsbureau (zij liggen nog met elkaar in de clinch) zouden nog mensen mogen uitlenen.
Geheel duidelijk is het mij nog niet: wil men nu speciale uitleen-bedrijven in het leven roepen? En moeten die bedrijven dan ook nog iets verdienen aan het werk van de uitgeleenden? Ik weet niet of Sociaal Economische Raad, van wie al dit fraais komt, daar al over nagedacht heeft. Het lijkt mij echter ongewenst dat een mens twee keer uitgebuit wordt.

vrijdag

2 juni 1961

De Winschoter gemeenteraad heeft ook weer eens vergaderd. Er komt hier een sporthal en de flats aan de Hortensiastraat en de Tulpstraat krijgen een centraal antennesysteem. Op die manier wordt de gebouwen niet ontsierd door een woud van antennes. De finan-ciering ervan is een beetje raar, zoals de CPN terecht opmerkte, want elke bewoner betaalt per maand een dubbeltje ongeacht of hij of zij gebruik maakt van het systeem. Wie het wel gebruikt betaalt een kwartje. De gemeenteraad was van mening dat die enige manier was waarop men kon voorkomen dat een 'mastbos van alsmaar andere antennes' op de daken van de flats zou worden gebouwd.
Iets van niet minder belang is de uitbreiding van de melkfabriek bij het sterrebos. De capaciteit van de melkontvangst zal verdubbeld worden en er komen een nieuwe botermakerij, nieuwe werkplaatsen en garages, schaft- en kleedlokalen, garages met daarboven poeder-pakhuizen (melkpoeder zeker), nieuwe kantoren en een woning voor de directeur. Op dit moment komt er per jaar 16 miljoen kilo melk binnen, dat wordt in de toekomst 26 miljoen, dus met een verdubbe-ling van de capaciteit kan men weer een tijdje vooruit. Sympathiek is ook dat de bebouwing onderhands wordt aanbesteed aan plaatselijke aannemers. Koopt Winschoter waar!

donderdag

25 mei 1961

Al een tijd niets meer gehoord over de scholen in Amerika: gaan ze daar nu wel gemengd naar school of niet. Niet dus.
Om de strijd weer wat op te krikken hebben ze een nieuw actiemiddel bedacht: met een autobus naar een busstation en daar iets te eten bestellen in het cafetaria dat alleen voor blanken is. Een dergelijke provocatie kan de orde natuurlijk niet op zich laten zitten en ieder-een wordt gearresteerd. Het gevolg: publiciteit en gerechtelijke uit-spraken over de grondwettelijkheid van de rassenscheiding.
De eerste bussen vertrokken uit Montgomery (Alabama) en werden tot de grens van Mississippi begeleid door militairen: in de bus met de bajonet op het geweer, buiten de bus in jeeps. Vanaf de grens ging de eerste bus onbewaakt verder tot Jackson. Daar stapten de vrij-heids-rijders uit (9 zwarte mannen, 2 zwarte vrouwen en een blanke man) en betraden de wachtkamer van het busstation om iets te be-stellen. Bij binnenkomst werden ze door de wachtende politie meteen gearresteerd wegens 'ordeverstoring, ongehoorzaamheid aan een ambtenaar en poging tot uitlokking van een opstootje'.
Aan de aanklacht kun je zien dat het apartheidsbeleid niet in de wet gefundeerd is. Men moet zich op verstoring van de orde beroepen om de mensen te arresteren, niet op het overtreden van wetten die betrekking hebben op de segregatie.
Er is per persoon een borgstelling van 1500 dollar vastgesteld: 500 per overtreding.
Wat een gevoel voor humor heeft de burgerrechtenbeweging toch en hoe weinig vinden we daarvan terug bij de Amerikaanse overheid.

woensdag

3 mei 1961

Dat atheïsten in Nederland gediscrimineerd worden is misschien niet algemeen bekend. Maar dienstplichtigen worden er dagelijks mee geconfronteerd, net als mensen in inrichtingen, ziekenhuizen e.d. Dominees en pastoors hebben in dergelijke instituten een eigen post om hun diensten te verlenen, maar mensen die niet in God geloven moeten zich zelf maar zien te redden. Het is niet zo belangrijk, maar het schetst wel de sfeer in ons land. Het humanisme wordt eigenlijk beschouwd als een tweederangs levensovertuiging.
Gisteren is een eerste stap genomen om aan deze toestand een einde te maken. De Tweede Kamer heeft namelijk een amendement van de PvdA aangenomen waardoor minderjarigen die in rijksinrichtingen zijn opgenomen de gelegenheid krijgen om behalve aan godsdienst-onderwijs ook deel te nemen aan bijeenkomsten onder leiding van geestelijke verzorgers vanwege de door de minister toegelaten ge-nootschappen op geestelijke grondslag. In normaal Nederlands: het Humanistisch Verbond krijgt in deze inrichtingen bijna dezelfde status als de kerken.
Dit kleine wonder kon alleen plaatsvinden omdat een aantal kamerle-den van de christelijke partijen ontbraken. De stemverhouding was 64 tegen 59. Voor het amendement waren PvdA, VVD, CPN en PSP, de rest van de kamer was tegen. De CHU was zo pissig dat ze in reactie op het aannemen van het amendement tegen de wet stemde waar het amendement aan werd toegevoegd, hoewel de betreffende minister van de CHU was.

dinsdag

27 april 1961

Vooruitlopend op een algehele arbeidstijdverkorting hebben veel gemeenten al besloten hun personeel nog maar vijf dagen per week te laten werken. Zo ook Winschoten. De werkweek wordt tegelijkertijd teruggebracht van 48 naar 45 uur. Een kleine, maar belangrijke stap op weg naar minder werk en meer leven.
Voor de bewoners van de lanen in het St. Vitusholt was niet minder belangrijk het besluit om deze lanen te gaan asfalteren. Het zijn nu puinwegen. Dat asfalteren kon goedkoper omdat ook de weg door St. Vitusholt, die weg noemen wij ook St. Vitusholt, ook geasfalteerd wordt. Dat kon mooi in één keer door.

maandag

26 april 1961

Volgens mij stelde die hele opstand in Algerije geen fluit voor. Ei-genlijk hebben de opstandige troepen zich zonder noemenswaardig verzet over gegeven. Nou eens kijken wanneer De Gaulle zijn dictato-riale bevoegdheden opgeeft.

zondag

24 april 1961

Wat zat ik enkele dagen geleden nog schamper te doen over Zuid-Amerika? In Frankrijk kunnen ze er ook wat van. Kwam er bijna ein-delijk een einde aan de oorlog in Algerije, pleegt een deel van het Franse leger daar een staatsgreep. Ze willen dat het land bij Frank-rijk blijft. Wat de Franse overheid daarvan denkt, interesseert deze militairen blijkbaar niet.
De staatsgreep was gisteren. De opstandige troepen zijn bezig Algerije in hun macht te krijgen. Ze worden gesteund door Algerijnse Fransen die het land niet willen verliezen. President De Gaulle heeft op de ge-beurtenissen gereageerd door op grond van artikel 16 van de grond-wet zichzelf dictatoriale macht te geven. Dat verschaft hem de moge-lijkheid snel en effectief in te grijpen.
Men is niet alleen bang voor nieuwe grote problemen in Algerije, men is ook voorbereid op militaire acties in Parijs zelf. Parachutisten zouden vanuit Algerije met vliegtuigen kunnen proberen aanslagen te plegen om De Gaulle of op regeringsvertegenwoordigers. Ja, ze zouden een poging tot een staatsgreep kunnen doen. Het is 1961.

zaterdag

21 april 1961

In zekere zin is Adolf Eichmann een exponent van de trias politica. Of beter, gezien het feit dat er geen onafhankelijke rechtspraak was in Nazi-Duitsland, van de duos politica. Ik maak de term maar naar analogie van tria ('drie' in het latijn).
De splitsing van de staat in wetgevende en uitvoerende macht heeft hij in zichzelf gereproduceerd. Wetgeving, in de zin van persoonlijke verantwoording, is voor hem privé. In zijn openbare bestaan behoor-de hij enkel en alleen tot de uitvoerende macht. Daarom is zijn eigen mening over zijn werk voor hem van geen belang: hij hoefde slechts de opdrachten van de wetgever uit te voeren.
Uit alles wat hij tot nu toe tijdens zijn proces heeft gezegd blijkt dat hij opgelucht was niet verantwoordelijk te hoeven zijn voor de gevol-gen van zijn werk. Toen hij van Heydrich hoorde dat Hitler de uit-roeiing van de joden had bevolen, was zijn reactie: "Zo'n wrede oplossing was nooit bij mij opgekomen."
Hij vindt zichzelf geen jodenhater of anti-semiet. Aan de vernietiging van de joden deed hij enkel mee omdat hij gehoorzaam was: "Ik nam onvrijwillig deel aan de door Hitler bevolen uitroeiing der Europese joden. Maar ik heb mijn werk gedaan omdat ik mijn hele leven aan kadaverdiscipline was gewend. (...) Sinds mijn jeugd heb ik geleerd te gehoorzamen. Bij de SS was het gehoorzaamheid zonder voorbe-houd."
Geconfronteerd met het feit dat hij er voor had gezorgd dat de uni-versiteit van Straatsburg voor rassenonderzoek skeletten aangele-verd kreeg uit Auschwitz zegt hij: "Ik zou toch vrij zijn geweest van elke verantwoordelijkheid want krachtens de eed die ik heb afgelegd was ik verplicht mijn plicht te doen en te gehoorzamen."
Eichmann is de uitvoerende macht pur sang. Hij wil niet meer zijn dan een radertje in de machine. Dat is een houding die je in elk staats-apparaat tegenkomt, ook bij ons.
Merkwaardig genoeg kunnen humanistische waarden in een staat alleen stand houden dankzij de kleine corruptie. Alleen als een ambte-naar zijn persoonlijke oordeel over concrete gevallen combineert met de regels die voor algemene gevallen zijn uitgedacht, alleen dan kan er sprake zijn van overheidshandelen dat in overeenstemming is met de menselijke waardigheid.
Dat wil niet zeggen dat alle kleine corruptie goede corruptie is. Maar zonder een dergelijk schemergebied kan geen enkele staat op een menselijke manier functioneren. Kleine corruptie schept binnen de structuren van de staat ruimte voor een menselijke samenleving. En voor de ambtenaar: persoonlijke verantwoording. En daaraan ont-brak het in nazi-Duitsland (en in Stalinistische Rusland).
Iets geheel anders. Een invasie van Cuba is door de troepen van Castro afgeslagen. Kennedy heeft een toespraak gehouden waarin hij stelt dat hij het eiland niet zomaar aan de Russen zal overlaten.
Merkwaardig is dat er op het eiland nog een Amerikaanse marine-basis is. Dat zijn zaken die ik nooit zal begrijpen. Worden wij nu verneukt, en spelen alle grote landen onder één hoedje, of durven de Cubanen die laatste paar Amerikanen niet van het eiland te gooien. Joost mag het weten.

vrijdag

19 april 1961

Nergens heeft de politiek zo zeer de vorm van een klucht als in Zuid-Amerika. Regeringen volgen elkaar in hoog tempo op, de militairen bemoeien zich overal mee, en de mensen zijn arm. Van democratie is geen sprake, zelfs niet in de beperkte mate waarin wij over dat grote goed kunnen beschikken. Want weet wel dat de democratie onze eni-ge garantie is tegen dictators en massamoordenaars.
Ook op Cuba, vroeger de zoveelste staat van de V.S. (bij wijze van spreken dan) heeft een aantal jaren geleden de ene mafkees de andere vervangen. Batista ging, Castro kwam. Maar Castro onderscheidt zich van de andere Zuid-Amerikanen door zijn goede banden met de Rus-sen. Dat maakt hem gevaarlijk, want Cuba ligt nou niet echt ver van het Amerikaanse vaste land.
Dit alles valt in principe natuurlijk binnen het bekende koude oorlog schema waar ik zo min mogelijk over schrijven wil (want oninteres-sant), maar nu zijn de Amerikanen bezig met een poging Cuba te ver-overen. Zij laten het vuile werk opknappen door Cubaanse ballingen: degenen die voor Castro zijn gevlucht. Er zijn geruchten over steun door de Amerikaanse luchtmacht en marine; aan de andere kant zou het Castro-bewind Russische tanks en Mig-vliegtuigen tot zijn be-schikking hebben. Tot nog toe hebben de Amerikanen alleen maar confrontaties met de Russen gehad buiten het eigen continent: in Europa, Azië en Afrika. Deze keer is het aan de voordeur.
Het hoeft niet met een sisser af te lopen: Kennedy is jong, dus on-ervaren, en kan rare sprongen maken. Aan de andere kant: Kennedy is jong en heeft nog iets om voor te leven. Laten we hopen dat ze hun hoofd koel houden en niet met atoombommen gaan smijten.
In al die somberheid is er één lichtpuntje: de nieuwe baas van de NAVO, D.U. Stikker (64), komt uit Winschoten. Dat staat toch garant voor een nuchtere benadering.

donderdag

14 april 1961

Youri Gagarin heeft verteld over zijn reis door de ruimte. Hij had vanuit zijn voertuig de door de zon verlichte kant van de aarde heel goed kunnen zien. De continenten, eilanden, grote rivieren en water-vlakten waren eenvoudig waar te nemen. Boven Rusland had hij zelfs weilanden van bouwland kunnen onderscheiden. Dit natuurlijk dank-zij de grootte van de kolchozen.
De maan had hij niet gezien, maar wel had hij geconstateerd dat de zon en de sterren veel helderder waren dan op aarde. De gewichtloos-heid die in het heelal heerst had hem geen problemen bezorgd. Hij kon zich juist heel eenvoudig bewegen omdat armen en benen niets wogen. Losse voorwerpen zweefden door de cabine en hij hing zelf ook in de lucht. In die toestand was hij nog in staat geweest aanteke-ningen te maken in zijn notitieboekje. Ook met eten en drinken had hij niet veel moeite gehad.
Hoe hij de start heeft ervaren vertelde hij niet, maar ik kan me voor-stellen dat je zo ongeveer plat gedrukt wordt door de enorme versnel-ling die de raket nodig heeft om de aarde te verlaten. Gagarin juichte natuurlijk het vaderland toe, maar zei ook dat er in de ruimte ruimte genoeg was voor iedereen. Laten we hopen dat het zo is.

woensdag

13 april 1961

Terwijl Winschoten 35 woningwetwoningen toegewezen heeft gekre-gen en het proces tegen Adolf Eichmann begonnen is, hebben de Russen Youri Gagarin (27) de kosmos ingeschoten. Werner von Braun is spinnijdig: volgens hem hadden ze het al alleen maar gedaan om indruk te maken op de Afrikaanse landen. Kennedy, de nieuwe Amerikaanse president, was iets rustiger en feliciteerde de Russen.
Gagarin heeft 1 rondje om de aarde gemaakt en is daarna veilig ge-land. Zijn commentaar gedurende de vlucht was zakelijk, maar daar-door juist ontroerend. Vlak voordat de 'Wostok' in zijn baan om de aarde zou komen, merkte hij op dat de aarde in nevel gehuld was. Boven Zuid-Amerika aangekomen voelde hij zich naar eigen zeggen goed. Hij vloog toen op een hoogte van 200 km met een snelheid van 8 km per seconde. "Ik kijk naar de aarde. Het zicht is goed. Ik kan u goed verstaan. (...) Ik kan alles zien. Sommige stukken gaan schuil achter stapelwolken. (...) Ik vlieg verder. Alles is normaal. Alles functioneert goed. Ik ga voort op mijn weg. (...) Ik voel me goed en vrolijk. De vlucht gaat door. Alles gaat goed. De machine werkt normaal." Dat zijn de mededelingen van de eerste mens die de aarde vanuit het heelal heeft gezien. Er valt niets aan toe te voegen, lijkt mij.